Als je geen geld hebt in Kaapstad is toegang tot gezondheidszorg beperkt. Zuid-Afrika heeft een openbaar gezondheidszorgsysteem dat basiszorg biedt aan mensen met lage inkomens, maar er zijn uitdagingen. Hierdoor krijgen mensen meestal alleen spoedzorg - en zelfs dat vaak niet. De toegang tot zorg is nog slechter als je een coloured bent, dus niet een zwarte of witte maar een gemengde huidkleur hebt. Dit heeft diverse (historische, economische en sociale) oorzaken die we hieronder kort zullen uitleggen.

Geen toegang tot medische zorg

Endemische ziektes

Overvolle ziekenhuizen

Gewelddadige leefomgeving

In het kort...

Tijdens de apartheid werden coloured mensen gedwongen te verhuizen naar buitenwijken, die nog steeds minder tot geen medische faciliteiten hebben dan rijkere wijken. Veel coloured gemeenschappen kampen met hoge werkloosheid en lage inkomens. Omdat particuliere gezondheidszorg duur is, zijn zij vaak afhankelijk van overheidsklinieken, die overvol en ondergefinancierd zijn. Wachttijden zijn lang, klinieken hebben niet altijd voldoende medicijnen of dokters en er is vaak een gebrek aan gespecialiseerde zorg. Daarnaast hebben coloured gemeenschappen te maken met veel drugsmisbruik. Dit zorgt voor gezondheidsproblemen en verhoogt de druk op het zorgsysteem. Mentale gezondheidszorg is beperkt en moeilijk toegankelijk. Er is ook veel discriminatie naar de coloured gemeenschap vanuit de zwarte en witte gemeenschap en er zijn talloze meldingen van medische professionals die patiënten uit deze gemeenschappen minder serieus nemen, wat leidt tot slechtere zorg. Als laatste maakt het bendegeweld het moeilijker om naar een dokter te gaan, vooral 's avonds of 's nachts. Ambulances en zorgverleners durven niet bepaalde gebieden in te gaan.

Waarom The Community Care Clinic?

Tijdens het verblijf van van Tongerloo werd zij een aantal keren meegenomen naar een township van een coloured gemeenschap: Vrygrond, een township met circa 18.500 inwoners waar ook Where Rainbows Meet actief is. Veel inwoners leven onder de armoedegrens en hebben geen vaste inkomsten en mensen leven met name in infomele shacks, vaak zonder basisvoorzieningen, zoals een riool. Overbevolking leidt tot slechte leefomstandigheden en gezondheidsrisico’s. Er is geen schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen zijn niet altijd voldoende beschikbaar. De elektriciteitsvoorziening is onbetrouwbaar en veel mensen leven zonder stromend water.

Het gebied kampt met veel gezondheidsproblemen. Er zijn hoge cijfers van HIV/AIDS, tuberculose, ondervoeding, hypertensie en diabetes. Daarnaast zijn er veel mentale- en verslavingsproblemen. Maar in het gebied is geen toegang tot zorg: er is geen enkele gezondheidskliniek. De kennismaking met de mensen in Vrygrond inspireerde van Tongerloo om hier een gezondheidskliniek te starten. 

Hoe kun jij helpen?

Inmiddels is er al veel voorbereidend werk gedaan. De omstandigheden om dit op te richten zijn erg gunstig. Door het grote netwerk lokaal is er al veel kennis en kunde aan de grond. Daarnaast is al overeengekomen met het bestuur van Where Rainbows Meet dat we de kliniek kunnen starten op hun grondgebied in Vrygrond. Deze plek wordt gerespecteerd: er wordt niet ingebroken en het terrein wordt met rust gelaten door gangs. We willen werken met een kant en klare container waar we direct een kliniek in kunnen starten. Personeel (verpleging en arts) is al gevonden vanuit het netwerk in Kaapstad. En na diverse gesprekken met professionals en inwoners aldaar is er ook een duidelijk beeld wat we zouden willen diagnosticeren en behandelen en wat hiervoor nodig is (denk aan contracten, verzekeringen, oprichten Zuid-Afrikaanse stichting, aan te schaffen medische apparatuur, aansluiting medisch informatiesysteem, afspraken met klinieken voor verwijzingen, borgen medicatie.

Over de initiatiefnemer

Michelle van Tongerloo is een gedreven huisarts die zich al jaren inzet voor kansarmen in Nederland. In haar werk als straatarts in Rotterdam biedt ze medische zorg aan mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats, verslaafden en mensen zonder geldige papieren. Met haar stichting Lekker Geven ondersteunt ze haar patiënten met directe hulp vanuit particuliere donaties.

Michelle  is ook actief als columnist voor De Correspondent en Medisch Contact, waar ze haar ervaringen deelt en aandacht vraagt voor de tekortkomingen in het zorgsysteem. In haar boek 'Komt een land bij de dokter' beschrijft ze de schrijnende situaties die zij dagelijks tegenkomt en pleit ze voor een menselijker zorgsysteem.

Nu richt Michelle  zich met haar nieuwe initiatief, The Community Care Clinic, op hulp in andere landen. Met dit project wil ze basiszorg toegankelijk maken voor kansarmen in andere landen, waarbij de focus ligt op preventieve zorg, medische begeleiding en lokale samenwerking. Haar inzet werd in 2023 beloond met de Ab Harrewijn Prijs voor haar niet aflatende inzet voor de meest kwetsbaren in de samenleving.

Samenwerking met Where Rainbows meet...

The Community Care Clinic werkt nauw samen met Where Rainbows Meet, een organisatie die al sinds 2008 actief is in Vrygrond. Zij zijn een vertrouwd gezicht in de gemeenschap en bieden onder andere opvang, onderwijs en voedselprogramma’s aan. Deze samenwerking zorgt voor een veilige en vertrouwde omgeving voor patiënten.

Bouw mee aan een gezonde toekomst

Met jouw hulp kunnen we de vicieuze cirkel van armoede en ziekte doorbreken. Doneer vandaag nog en maak een levensveranderend verschil voor de mensen in Vrygrond.